Auteur: Bram Wolthoorn

Voor het eerst in ons midden geeft de voorganger een inkijkje in zijn spiritueel levenspad. En zo kan het gebeuren – kort door de bocht weergegeven – dat het in zijn jeugd voor straf overschrijven van de bergrede leidt tot een ander verstaan van Jezus’ woorden. Het op het eerste gehoor absurde ‘zalig zijn de zachtmoedigen’ en ‘de linkerwang toekeren na een klap op de rechterwang’ opent hart en oren voor de weg van liefde en vergeving, laat vrede indalen. Verinnerlijking. Dat kan ook door de natuur op je te laten inwerken. De bijbel begint ermee. Woest en ledig, chaos. Wanorde wordt orde wanneer God het licht schept en dit scheidt van de duisternis. Merkwaardig als pas op de vierde dag de zon wordt geschapen. In het spreken van God zit licht. God noemt de duisternis avond en het licht dag. Dat is altijd de volgorde in de bijbel: van avond naar dag, van donker naar licht, van dood naar leven, van chaos naar kosmos. Wij worden uitgenodigd ‘mee te scheppen’. Te midden van de wreedheid van de natuur is er groei, bloei, steeds weer terugkerend leven. Alles is met alles verweven. Dat verwondert ons en tegelijk beangstigt het ook. De natuur is als een tapijt. Eén draadje los trekken en het valt uit elkaar. De natuur op ons laten inwerken laat zien dat het anders kan. Dat kan ons inspireren om op deze in vele opzichten vertroebelde aarde te antwoorden op het spreken van God in Genesis 1 en Jezus in de bergrede. Een antwoord vinden vanuit de bewustwording dat er vertrouwen is gesteld in de mens als ‘medeschepper in barmhartigheid’.

Hoe kun je het volhouden in moeilijke tijden? Dat was het thema voor de dienst. We lazen twee delen uit de Brieven van Petrus (die uiteraard niet door Petrus zelf zijn geschreven, maar op zijn naam zijn gezet). Hij adviseert de Jezusvolgers zich niet terug te trekken uit de wereld, maar er juist in te gaan staan en van daaruit het ideaal van een betere wereld en het messiaans visioen vast te houden en uit te dragen. De wereld in de tweede helft van de eerste eeuw was vijandig en onrustig, de wereld was in een transitie, een nieuwe tijd diende zich aan. Ook onze tijd kent veel vijandigheid en onrust. Kijk naar wat er in ons land allemaal gaande is. Het protest tegen de komst van AZC’s, de boerenprotesten die steeds grimmiger lijken te worden. Sinds corona worden alle verschillen uitvergroot en alles staat op scherp, niemand lijkt te willen luisteren, ‘Nederland Polderland’ lijkt niet meer te bestaan. In die zin is de boodschap uit de brieven van Petrus ook aan ons gericht: adviezen om het vol te houden, om staande te blijven met het visioen voor ogen in de wereld gaan staan.  De brieven lijken te zeggen: zorg er nu voor dat er wat van je uit gaat! Dat er woorden klinken en gedachten uit je voortkomen die de buitenstaander doen denken: ja zo had ik het nog niet eerder gehoord of bedacht, daar ga ik eens over nadenken, dat spreekt me wel aan. En het vraagt ook dat wij staande blijven op de momenten dat wij bevraagd worden op ons visioen. ‘Ga jij nog naar de kerk?‘ en dan klinkt er altijd zoiets door van: jij bent toch een weldenkend mens? Of: ben jij nou gek! En hoe vaak hebben we dan niet de neiging om onszelf te verdedigen, of te vergoelijken: ja, maar niet zo streng hoor. Ja, maar ik geloof ook niet alles hoor. Beter zou zijn te zeggen – in de lijn van de brieven van Petrus – Ja natuurlijk! Kijk eens om je heen. Wat een puinhoop, wat een angstzaaierij, wat een onrecht. Ik ga daar niet in mee, Ik wil me niet laten voeden door media die de schreeuwers in beeld brengt en de sensatie opklopt. Ik geloof in een verhaal dat ons hieruit wegtrekt. Dat ons uit dit Egypte, dit angstland weghaalt en perspectief geeft op liefhebben en goed leven. Ik wil me voeden met woorden als solidariteit, naastenliefde, menselijke maat. Dat verhaal geeft zo veel meer perspectief.

“Een ongewoon gesprek met God” is de titel van een boek dat de Amerikaan Neale Donald Walsch jn 1992 schreef, een wereldbestseller. De overdenking gaat over een ongewoon gesprek dat Abraham met God voert. De rode draad in het verhaal uit Genesis 18 is gastvrijheid met daarin de Goddelijke overpeinzing ‘wat zal ik doen?’ Drie dagen na de besnijdenis van Abraham en zijn zoon Ismaël – een ingrijpend gebeuren – verleent Abraham op en top gastvrijheid aan drie engelen. Voor Abraham is dit een Godsverschijning. God legt zijn plan om Sodom te vernietigen aan hem voor. Dat klinkt ongewoon in onze oren. Abraham staat in de Joodse traditie te boek als een rechtvaardige. Indien er nog 50 onschuldigen, lees rechtvaardigen zijn, kan de stad dan behouden blijven, zo luidt zijn vraag. Abraham smeekt, eist, zakt tot 10, het Joodse minimum voor ontmoetingen zoals in de synagoge. Als die er nog zijn, dan kunt u dat niet doen vindt Abraham. Zo waar een ongewoon gesprek. Een treffende zin uit de overdenking: “Vragen stellen is op zich al een daad”. Durven wij in gesprek met God te gaan? Durven wij tegenspel te geven? Waar ben jij in ethische situaties? Van Sodom kennen wij het begrip ‘Sodomie’. De rode draad uit dit Genesisverhaal, gastvrijheid, wordt in Sodom geschonden door verkrachtingen en andere seksuele uitspattingen. De verhalen uit de Bijbel zijn vaak een spiegel voor ons. Zijn wij in ons luisteren naar de ander gastvrij? Kunnen wij hem of haar daarin voldoende ontvangen of overkomt het ons dat wij al heel snel onze eigen verhalen en ervaringen er een plek in geven?

We lazen uit de drie brieven van Johannes. De drie kleine brieven ademen in alles de sfeer van het Johannesevangelie, daarom worden ze ook aan dezelfde auteur toegeschreven. Ze werden geschreven tussen het jaar 90 en 100 van onze gangbare jaartelling in de omgeving van Efeze. Centrale woorden zijn: liefde, licht, waarachtigheid. De boodschap in de brieven is niet nieuw, eerder is het een herhaling van alles wat we al weten. Kennelijk moet de gemeente aan wie deze brieven gericht worden herinnerd worden aan de kernboodschap van Jezus: liefde als geleefde solidariteit. Er zijn in de loop van de jaren diverse stromingen en meningen ontstaan, Johannes vindt het tijd om orde op zaken te stellen en mensen weer te wijzen op de kernboodschap en te waarschuwen voor boze tongen, nepnieuws en mensen die onrust stoken in plaats van de verbinding te zoeken. Dat is heel herkenbaar in onze tijd. Het is chaos in de wereld: overal onrust en mensen die meningsverschillen uitvergroten in plaats van brand te blussen en mensen bij elkaar te brengen. De auteur stelt vragen bij mensen in en rondom de gemeenschappen die roepen dat God licht is, maar tegelijk zelf duisternis verspreiden, zeggen dat God liefde is, maar zelf geen aandacht hebben voor hun broeder of zuster, waarheid zeggen te verkondigen maar zelf onwaarachtig leven. Keer terug naar de kernboodschap van Jezus, een boodschap die overigens niet nieuw is, maar voortkomt uit een leven getekend door Mozes en de profeten. Jezus verkondigde niets nieuws, hij vertelde het oude opnieuw, hertaalde en actualiseerde de oude boodschap voor mensen van zijn eigen tijd. Aan ons om ditzelfde te doen vandaag, in deze wereld vol chaos. Leven in solidaire liefde betekent niet dat we ons terugtrekken in eigen kring, eigen gelijk, eigen gemeente. We moeten staande blijven in de wereld en daar boodschappers zijn van een betere wereld. Om dat te volbrengen mogen we ons voeden aan elkaar, ons samenkomen en aan die oude woorden van liefde, waarachtigheid en licht.