Categorie: Terugblik

Deze dienst met Franck Ploum had als thema “Spreken in gelijkenissen”. Beeldende taal kan verhelderend werken, maar kan ook verwarrend zijn. Begrijpen we de beelden die gebruikt worden, en dan met name de onderliggende laag?

Vandaag over: het verhaal van de talenten. Welke betekenis geven we hier aan? In dit verhaal is talent iets wat van buitenaf komt en niet iets wat wij zelf kunnen.

Het is een verhaal over netwerk, geld en macht. Dus over onze wereld hier en nu. Belangrijker dan kennis, of talent, lijkt tegenwoordig een goed netwerk te zijn. Vroeger waas er sprake van een kruiwagen, wanneer iemand vanuit het niets een bepaalde baan kreeg, of een gunst werd verleend. Nu zeggen we: die heeft een goed netwerk. Van een negatief bijtoontje naar een positieve waardering. Het negatieve van netwerk denken openbaart zich wanneer een netwerk zich sluit rond macht, exclusiviteit en uitsluiting.

Helaas gaat het niet over het beloofde land. Voorlopig nog geen Koninkrijk Gods, daarvoor is er door de mens nog veel te doen. Is er dan geen hoop meer? Ja zeker, zolang er mensen zijn die de Stem verstaan en op weg gaan. Zolang er mensen zijn die zich laten roepen, weg laten roepen bij hoe het altijd en overal gaat.

Vanwege de aangescherpte corona-regels was er geen samenzang door de gemeente, wel inspirerend orgelspel van Willie den Hollander en mooie solozang van Helena Biemond.

Zie ook: Toespraak Franck Ploum van 11 oktober ’20

Anders dan anders komen we binnen. Begeleiding bij het zoeken naar een plaats. Uitstraling naar elkaar: ‘fijn om je weer te zien’. Orgelklanken in plaats van pianoklanken uit de Ekklesia van Breda. Een bovengemiddelde opkomst. Ondanks lange rechte rijen en steeds drie lege stoelen voelt het na een half jaar al heel snel weer vertrouwd. Zeker met het zingen van het eerste lied, dat we al zo vaak gezongen hebben als openingslied ‘Vol van verwachting zijn wij gekomen’ en ook zeker met het thema ‘Welkom thuis!’ Wanneer voel jij je welkom? Dat heeft o.a. te maken met veiligheid. Kan ik hier zijn met alles wat ik meebreng? Hoe open staat de ander in de ontmoeting met mij, maar ook : hoe open sta ik in de ontmoeting met de ander? Jezus is in zijn ontmoetingen een teken van tegenspraak. De mensen zijn gewend aan een lange tijd van overheersing. Jezus krijgt het altijd met zijn eigen mensen aan de stok. Zijn ‘mooie woorden’ worden niet concreet gemaakt in het dagelijkse handelen van mensen. We denken terug aan één van de YouTube-uitzendingen waarin Ama Assante, voormalig Tweede Kamerlid werd geciteerd. Zij geeft veel lezingen over racisme en uitsluiting. Zij zegt: ‘het slechtste compliment dat mensen mij kunnen geven na een lezing is te zeggen “wat hebt u mooi gesproken!” Dat klinkt vreemd, maar wat ze bedoelt is dat mooie woorden geen verandering brengen, ze zijn voor een groot deel ongevaarlijk. Iets opvatten als ‘mooie woorden opvatten’ is het buiten jezelf houden. Waar Assante op wacht na een lezing is op mensen die geraakt worden en in beweging komen, in actie, die niet meer verder kunnen met de status quo en zich gaan verzetten. En juist dat ervaart Jezus als tegen-verzet van zijn  eigen mensen. Ze willen hem in een afgrond gooien. Maar hij ontkomt en vertrekt. Dat is de kracht van kwetsbaarheid, dat is de kracht van liefde, dat het niet te bestrijden is. Iedereen weet dat hij het bij het juiste eind heeft, men voelt zich betrapt, hij heeft gelijk. En dan worden mensen boos. Kwaad omdat er iemand is die de vinger op de zere plek legt. De plek die jij in jezelf niet wilt zien, maar waarvan je weet dat die er zit en dat je er eigenlijk iets aan of mee moet doen. De ongrijpbare waarheid wordt vervolgens bestreden met geweld. Of in ons eigen leven met boosheid richting de ander. Bij ‘welkom thuis’ hoort een wederkerig proces van ontmoeting, openheid en de wil tot veranderen. We zijn uitgenodigd om aan de slag te gaan. Meer dan: dat is mooi gesproken. Deze laatste twee zinnen kunnen niet treffender en actueler worden toegelicht dan met woorden uit het begin van de overdenking: “100 zijn er welkom, van de 13.000 in de brandende hel van Moria. 100! Wat een gulheid, een solidariteit, een humaniteit van onze regering. Om je kapot te schamen. 100, en dan volgend jaar wel 100 minder! De zwaksten als politiek uitruilspel. En de voorwaarden waaraan ze moeten voldoen hebben we zo opgesteld, dat er maar 3 mensen van de 13.000 überhaupt voldoen aan de eisen. Ja, we kunnen natuurlijk niet iedereen zomaar binnenlaten en welkom heten. Van een open en gastvrij, solidair land zijn we in enkele decennia verworden tot neoliberale kruideniers levend uit eigen belang.”

Zie ook: Toespraak Franck Ploum van 13 september ’20

Tot slot: een hartelijke groet aan alle lezers.

Ben Hoexum

De zevende en laatste YouTube uitzending rond het Onze Vader op 30 augustus ging over de lofzang, het “Want van u is het koninkrijk…”. Lofzang is voor nuchtere vrijzinnige christenen geen eenvoudige zaak. We houden de touwtjes graag strak in handen en geven ons niet zo maar over aan welk ander mens of welke hogere macht dan ook. In de uitzending werd de geloofsweg van een man verteld, die intrad in een klooster, uittrad, trouwde, zijn vrouw verloor en nu op zijn oude dag eigenlijk niets meer geloofde. Heeft het leven nog zin als er niets of niemand meer is die je leven draagt en betekenis geeft? Veel mensen zullen de weg die deze man heeft afgelegd herkennen. In de vrijzinnigheid zullen de meesten zich eerder betitelen als zoeker, agnost, humanistisch-religieus, dan als rotsvaste gelovige. Maakt dat he leven zinloos en zonder betekenis? Nee, want ondanks alle twijfel en zoeken, kun je wel vast blijven houden aan het oude verhaal en haar richtingwijzers. Dat verhaal gaat immers over dezelfde mensen, die zoeken en niet vinden, die op weg worden gezet en twijfelen, die hopen op betekenis en zin in het dagelijkse leven.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

In de zesde online-uitzending rond het Onze Vader van 23 augustus stond de regel ‘Verlos ons van het kwade’ centraal. De lijn tussen goed en kwaad is vaak flinterdun en loopt dwars door ieder van ons. Onze leugentjes om bestwil, onze oordelen over elkaar. Het vraagt scherpte en inzicht om onderscheid te maken. Ook op wereldschaal zien we dat goede bedoelingen vaak leiden tot groter kwaad dan het kwaad dat men wilde bestrijden. Kijk naar de westerse bemoeienissen in Irak, Afghanistan, Syrië. De hele regio ligt in puin en is voor decennia ontwricht. Hadden de dictators dan in het zadel moeten blijven? Hadden we toe moeten kijken hoe ze eigen volk uithongerden en onderdrukten? Wat is goed en wat is kwaad? Niet alleen de lijn tussen goed en kwaad is dun, ook die tussen slachtoffer en dader. Kijk naar onze eigen geschiedenis. Hoe direct na de Tweede Wereldoorlog collaborateurs zonder proces werden geëxecuteerd en hoe de zogenoemde ‘moffenhoeren’ publiekelijk te schande werden gezet en vernederd. Wie is slachtoffer en wie is dader? Zo moet het in de ekklesia niet zijn zegt de Schrift! Zo doen en laten brengt het visioen van de nieuwe aarde niet dichterbij. Daarom is de gemeente een plek van ontmoeting, lering, vermaning, en gewetensvorming.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

De Duitse bevrijdingstheologe Katharina von Kellenbach ontdekt op haar 13de het grote geheim over haar oom, die in Wit-Rusland verantwoordelijk was voor de dood van 28.000 Joden. In haar familie werd er niet over gesproken. Het lag als een gitzwarte deken over alle familieleden heen. Hoe sluit je vrede met zoveel vergoten bloed? Op onze schouders rust ons voorgeslacht met slavernij en holocaust. Moet jij dit dragen? In kleinere kring kennen we ook de ‘zwijgcultuur’. Herkenbaar voor veel gezinnen en families over bewuste/onbewuste fouten en misstappen. In de geloofsgeschiedenis tot op vandaag kennen we een straffende God en voorbestemming ten goede of ten kwade. Dit tilt mensen niet op en je komt er niet los van. Gaat het niet meer om bewustwording van ‘wie ben ik?’ Goed en kwaad komen van ons zelf. Door gedrag en keuze kunnen we ons van God afwenden, slaan wonden en raken ons zelf kwijt. Jesaja roept de mens op ‘waarom heb jij het zover laten komen?’ Met ‘onze schuld’ zijn wij onderdeel van het systeem van uitbuiting van het zuidelijke halfrond. In mijn eentje kan ik het systeem niet veranderen. Wel kan ik alerte keuzes maken: besteding, consumptie, duurzaamheid, ecologie, eerlijke handel. De meeste mensen deugen schrijft Rutger Bregman en dat spoort met de bijbelse gedachte dat ieder mens ten goede kan keren. Katharina von Kellenbach ging naar een herdenkingsplaats in Minsk en erkende de misdaad van haar oom. In haar theologische werk verdiept zij zich in de joods-christelijke schuldproblematiek. Kunnen wij anders kijken naar misdaden?

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Geef ons dagelijks brood’. Het brood dat als manna uit de hemel regent. Als kind vond ik dit één van de schitterende verhalen uit het Oude Testament. Het is het verhaal van ‘genoeg voor elke dag’. Op de zesde dag is er twee keer zo veel. Eén dag hoeft er niet verzameld te worden. Dan is er tijd en ruimte voor bezinning, reflectie, het scherpen van het geweten. Het volk wordt beproefd en onderwezen in verantwoordelijkheid. Vrijheid blijft staan in verantwoordelijkheid, want het is niet ‘geef mij’, maar ‘geef ons’, het gebed van een gemeenschap om tekeer te gaan tegen hebzucht. Een bezinning ‘wat bid ik?’. Steeds een spiegel van eigen leven van geld, goed en allerlei verworvenheden. Het ‘manna’ is het brood van de onderwijzing, de toegang tot brood en onderwijs voor iedereen wil incarneren in ons leven en dan zullen wapens, hekken en strengere beveiliging niet meer nodig zijn.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Uw wil geschiede’. Velen van ons zijn opgegroeid in het geloof, dat hoe dan ook bij alles wat gebeurt of ons overkomt het de wil van God is. Daarom is het goed om te horen dat Jezus hierin het visioen van een nieuwe wereld wil zijn, een wereld waarin Gods wil wordt gedaan. En dat is een oer-menselijk gevecht. Jezus ervaart dit in de woestijn met verzoekingen en met de zware beproevingen in de hof van Gethsemané. De God van de Bijbel wil bevrijden en hoe vaak staat dit niet haaks op de onvrijheid van de wereld of op onze onderlinge ‘onvrijheden’. In dienst staan van deze bevrijder heeft Jezus ons voorgeleefd. Voor ons een uitdaging, een weg van vertrouwen en geloof om zelf het visioen te worden van een nieuwe aarde.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Het zijn de zegeningen van het digitale tijdperk, dat terwijl voorganger Franck met vakantie is, wij kunnen blijven kijken en luisteren naar de opnames. Op deze zondag staan de woorden ‘Uw rijk kome’ centraal. Met deze woorden spreek ik de intentie uit ‘ja, ik wil, ja, ik verlang, laat komen deze wereld anders’. Het was al werkelijkheid volgens Jezus als rechtdoen en liefhebben onder ons wonen. Systemen helpen op te staan of neer te slaan. Waar ben jij slachtoffer, dader, oorzaak, gevolg? Hoe zit het met de verdeling tussen geld en goed? Is het in plaats van behoeden en beheren bepalen en sturen? Kunnen wij in vrede leven als mensen worden opgejaagd? Wij kunnen in een wereld, die niet goed is maar het wel kan worden, kiezen voor stapelen of kiezen voor delen en breken. Die kracht is in ons neergelegd.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Op deze zondag starten de zomerboodschappen over het “Onze Vader”. Vandaag gaat het over ‘Die in de hemel is’. Hemel en aarde zijn zo met elkaar verbonden dat we kunnen zeggen: de hemel zit verborgen in de aarde. ‘Boven’ verlicht, verwarmt en bevrucht ‘beneden’. En dan kan er een ethisch kompas groeien van hopen en verlangen. Van afdalen van hoge tronen en aanraakbaar zijn. Van opstaan uit alles van de tegenstemmen, die gedachten tot zwijgen brengen zoals bijvoorbeeld ‘Afrika is ver weg’. Het bijbelse verhaal wil ons vertellen dat het nieuwe er al is, maar het moet wel opgedolven worden.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Het thema is de ‘Psalmen’. Vaak zijn de psalmen indringende gebeden. Vol met klagen, maar ook dank en lofzang. Met ruim baan voor verwensingen, vervloekingen en aanklagen van God. De Psalmdichters is niets menselijks vreemd, recht uit hun hart zijn hun vragen. Het zijn ook onze vragen. Wij komen voor in het collectief, zoals in een goed boek of een goede film: dit gaat over mij. Wij worden als individu opgeroepen tot een groter geheel. Treffend in dit verband is de uitspraak van Abel Herzberg: “In de oorlog is één jood vermoord en dat is 6.000.000 keer herhaald”. De bijbel vraagt ons ‘waar ben jij’? God als stem van ons geweten. Zo kunnen wij de psalmen zingen als levensliederen.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.