Categorie: Terugblik

In de zesde online-uitzending rond het Onze Vader van 23 augustus stond de regel ‘Verlos ons van het kwade’ centraal. De lijn tussen goed en kwaad is vaak flinterdun en loopt dwars door ieder van ons. Onze leugentjes om bestwil, onze oordelen over elkaar. Het vraagt scherpte en inzicht om onderscheid te maken. Ook op wereldschaal zien we dat goede bedoelingen vaak leiden tot groter kwaad dan het kwaad dat men wilde bestrijden. Kijk naar de westerse bemoeienissen in Irak, Afghanistan, Syrië. De hele regio ligt in puin en is voor decennia ontwricht. Hadden de dictators dan in het zadel moeten blijven? Hadden we toe moeten kijken hoe ze eigen volk uithongerden en onderdrukten? Wat is goed en wat is kwaad? Niet alleen de lijn tussen goed en kwaad is dun, ook die tussen slachtoffer en dader. Kijk naar onze eigen geschiedenis. Hoe direct na de Tweede Wereldoorlog collaborateurs zonder proces werden geëxecuteerd en hoe de zogenoemde ‘moffenhoeren’ publiekelijk te schande werden gezet en vernederd. Wie is slachtoffer en wie is dader? Zo moet het in de ekklesia niet zijn zegt de Schrift! Zo doen en laten brengt het visioen van de nieuwe aarde niet dichterbij. Daarom is de gemeente een plek van ontmoeting, lering, vermaning, en gewetensvorming.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

De Duitse bevrijdingstheologe Katharina von Kellenbach ontdekt op haar 13de het grote geheim over haar oom, die in Wit-Rusland verantwoordelijk was voor de dood van 28.000 Joden. In haar familie werd er niet over gesproken. Het lag als een gitzwarte deken over alle familieleden heen. Hoe sluit je vrede met zoveel vergoten bloed? Op onze schouders rust ons voorgeslacht met slavernij en holocaust. Moet jij dit dragen? In kleinere kring kennen we ook de ‘zwijgcultuur’. Herkenbaar voor veel gezinnen en families over bewuste/onbewuste fouten en misstappen. In de geloofsgeschiedenis tot op vandaag kennen we een straffende God en voorbestemming ten goede of ten kwade. Dit tilt mensen niet op en je komt er niet los van. Gaat het niet meer om bewustwording van ‘wie ben ik?’ Goed en kwaad komen van ons zelf. Door gedrag en keuze kunnen we ons van God afwenden, slaan wonden en raken ons zelf kwijt. Jesaja roept de mens op ‘waarom heb jij het zover laten komen?’ Met ‘onze schuld’ zijn wij onderdeel van het systeem van uitbuiting van het zuidelijke halfrond. In mijn eentje kan ik het systeem niet veranderen. Wel kan ik alerte keuzes maken: besteding, consumptie, duurzaamheid, ecologie, eerlijke handel. De meeste mensen deugen schrijft Rutger Bregman en dat spoort met de bijbelse gedachte dat ieder mens ten goede kan keren. Katharina von Kellenbach ging naar een herdenkingsplaats in Minsk en erkende de misdaad van haar oom. In haar theologische werk verdiept zij zich in de joods-christelijke schuldproblematiek. Kunnen wij anders kijken naar misdaden?

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Geef ons dagelijks brood’. Het brood dat als manna uit de hemel regent. Als kind vond ik dit één van de schitterende verhalen uit het Oude Testament. Het is het verhaal van ‘genoeg voor elke dag’. Op de zesde dag is er twee keer zo veel. Eén dag hoeft er niet verzameld te worden. Dan is er tijd en ruimte voor bezinning, reflectie, het scherpen van het geweten. Het volk wordt beproefd en onderwezen in verantwoordelijkheid. Vrijheid blijft staan in verantwoordelijkheid, want het is niet ‘geef mij’, maar ‘geef ons’, het gebed van een gemeenschap om tekeer te gaan tegen hebzucht. Een bezinning ‘wat bid ik?’. Steeds een spiegel van eigen leven van geld, goed en allerlei verworvenheden. Het ‘manna’ is het brood van de onderwijzing, de toegang tot brood en onderwijs voor iedereen wil incarneren in ons leven en dan zullen wapens, hekken en strengere beveiliging niet meer nodig zijn.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Uw wil geschiede’. Velen van ons zijn opgegroeid in het geloof, dat hoe dan ook bij alles wat gebeurt of ons overkomt het de wil van God is. Daarom is het goed om te horen dat Jezus hierin het visioen van een nieuwe wereld wil zijn, een wereld waarin Gods wil wordt gedaan. En dat is een oer-menselijk gevecht. Jezus ervaart dit in de woestijn met verzoekingen en met de zware beproevingen in de hof van Gethsemané. De God van de Bijbel wil bevrijden en hoe vaak staat dit niet haaks op de onvrijheid van de wereld of op onze onderlinge ‘onvrijheden’. In dienst staan van deze bevrijder heeft Jezus ons voorgeleefd. Voor ons een uitdaging, een weg van vertrouwen en geloof om zelf het visioen te worden van een nieuwe aarde.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Het zijn de zegeningen van het digitale tijdperk, dat terwijl voorganger Franck met vakantie is, wij kunnen blijven kijken en luisteren naar de opnames. Op deze zondag staan de woorden ‘Uw rijk kome’ centraal. Met deze woorden spreek ik de intentie uit ‘ja, ik wil, ja, ik verlang, laat komen deze wereld anders’. Het was al werkelijkheid volgens Jezus als rechtdoen en liefhebben onder ons wonen. Systemen helpen op te staan of neer te slaan. Waar ben jij slachtoffer, dader, oorzaak, gevolg? Hoe zit het met de verdeling tussen geld en goed? Is het in plaats van behoeden en beheren bepalen en sturen? Kunnen wij in vrede leven als mensen worden opgejaagd? Wij kunnen in een wereld, die niet goed is maar het wel kan worden, kiezen voor stapelen of kiezen voor delen en breken. Die kracht is in ons neergelegd.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Op deze zondag starten de zomerboodschappen over het “Onze Vader”. Vandaag gaat het over ‘Die in de hemel is’. Hemel en aarde zijn zo met elkaar verbonden dat we kunnen zeggen: de hemel zit verborgen in de aarde. ‘Boven’ verlicht, verwarmt en bevrucht ‘beneden’. En dan kan er een ethisch kompas groeien van hopen en verlangen. Van afdalen van hoge tronen en aanraakbaar zijn. Van opstaan uit alles van de tegenstemmen, die gedachten tot zwijgen brengen zoals bijvoorbeeld ‘Afrika is ver weg’. Het bijbelse verhaal wil ons vertellen dat het nieuwe er al is, maar het moet wel opgedolven worden.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Het thema is de ‘Psalmen’. Vaak zijn de psalmen indringende gebeden. Vol met klagen, maar ook dank en lofzang. Met ruim baan voor verwensingen, vervloekingen en aanklagen van God. De Psalmdichters is niets menselijks vreemd, recht uit hun hart zijn hun vragen. Het zijn ook onze vragen. Wij komen voor in het collectief, zoals in een goed boek of een goede film: dit gaat over mij. Wij worden als individu opgeroepen tot een groter geheel. Treffend in dit verband is de uitspraak van Abel Herzberg: “In de oorlog is één jood vermoord en dat is 6.000.000 keer herhaald”. De bijbel vraagt ons ‘waar ben jij’? God als stem van ons geweten. Zo kunnen wij de psalmen zingen als levensliederen.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Welkom!?’ was het thema van 5 juli. Dit thema sloot aan bij het feit dat de Ekklesia Breda weer gestart is met vieringen. Maar het woord was wel voorzien van een vraagteken: want voelen we ons altijd overal welkom? En heten wij anderen altijd even welkom? Of liggen er vaak ook hobbels en drempels? Aan de hand van vier bijbelfragmenten uit Lukas, waarin Jezus wel en niet welkom was, werd het thema verder uitgewerkt. De woorden van Jezus vielen niet bij iedereen in goede aarde. De evangelieverhalen staan vol met conflicten, twistgesprekken en verwensingen. Hij was een teken van tegenspraak. Zeker niet alle conflicten gaan over Jezus zelf. Een groot deel er van is een weerspiegeling van de tijdgeest die er heerste in de periode dat de schrijvers hun verhaal over Jezus gingen verwoorden. Het beeld dat geschetst wordt is dat Jezus in tegenstelling tot andere messiaanse beweging altijd koos voor het pad van geweldloosheid en liefde. Wonderlijk genoeg was het juist dit pad dat hem tot teken van tegenspraak maakte en dat hem conflicten opleverde. Op veel plaatsen was hij niet meer welkom. Op heel wat plaatsen voelde hij zich niet meer welkom. En dat waren lang niet altijd de gebieden waar Romeinen of Romeinse overheid huisden. In de evangelieverhalen heeft Jezus het juist altijd met zijn eigen mensen, met de joodse overheden aan de stok. De bekende profeet die niet welkom is in eigen kring. Jezus wordt vaak geloofd om zijn mooie woorden, maar mensen zijn er niet van gediend om een spiegel voor gehouden te krijgen. Dat Jezus het op zichzelf betrekt moet hij weten, maar het gaat niet over ons, lijken ze te zeggen. Dat wil Jezus doorbreken: Het welkom jaar van God moeten we VANDAAG in de praktijk brengen. Welkom en welkom heten is een wederkerig proces van ontmoeting, openheid en de wil tot veranderen. Hopelijk steeds meer in de richting van dat ‘welkom jaar van God’. Dat in ieder van ons een toekomst wil beginnen van eerlijke verdeling, van einde oorlog en opvang van vluchtelingen, van het oplossen van langlopende conflicten tussen families, gezinnen, maar ook – waar we kunnen – tussen volken en groepen. Welkom, we zijn uitgenodigd om aan de slag te gaan.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

In de videoboodschap van 28 juni stond het oude begrip ‘genade’ centraal. Het is voor veel christenen een beladen woord en zeker in de vrijzinnigheid ligt het niet voor op de tong. Interessant is dat dit woord in het bijbelse verhaal een centrale rol speelt wanneer het gaat over de eigenschappen van God. Het is een genadige God, een God zonder vergelding. Dat is iets nieuws! Als er zoveel nadruk op ligt in de verhalen, dan moet het wel een gedachte zijn die staat tegenover andere ideeën over wie of wat een god is. Farao was god, de Romeinse keizer waande zich god, en dan was er nog een hemel vol goden die als marionetten de mens naar hun pijpen lieten dansen en mensen wegvaagden als waren zij niets, voor alles was er een god, maar er was er geen die voor en met mensen was. Goden boezemden angst in met hun nukken en verwoestende kracht, logisch in een tijd dat weinig tot niets te verklaren en dus te voorkomen of overwinnen was. En dan is er ineens die God van het bijbelse verhaal: barmhartig en genadig. Alsof er een besef is doorgedrongen: als er een god bestaat dan is het een god, die met en voor ons is, die ons helpt, die bij ons blijft als het moeilijk wordt, die ons stuurt en vormt, ons ‘draagt op adelaarsvleugels’ (Deuteronomium). Die dus als het ware geeft, ook als je het niet verdient, die weliswaar bovenliggende partij is, aan de winnende hand, maar toch niet de doodssteek uitdeelt.

Voor Paulus en Johannes is dat woord genade verbonden met leven en met geestkracht. Het is een geestkrachtig en daarmee leven-gevend woord dat gesproken moet worden, dat gedaan moet worden. Deze wereld kent ongenadige systemen van uitsluiting en uitbuiting, van keiharde zaken en geld is god. Die wereldgeest moet niet de onze zijn, dat zijn de alles eisende goden van weleer en vandaag. Tegenover die wereld moet een andere geluid onderricht worden, een woord vol geestesadem, een woord dat leven geeft, een genadig woord.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Ik was vreemdeling…’ was het thema van 21 juni. Vreemdelingschap speelt een belangrijke rol in de bijbel. De verhalen krijgen vorm in een samenleving die voor het grootste deel nog ruraal en nomadisch is en waarin mensen rondtrekken en zoeken naar vruchtbaar land voor henzelf en hun vee. Velen zijn overal waar ze komen vreemdeling. Daarnaast speelt de indringende ervaring van het volk in Egypte mee. Een land waar ze als vreemde, als slaaf hebben geleefd en uit weg zijn getrokken. ‘Heb lief de vreemdeling, zelf was je vreemde in het land Egypte’. Deze oproep tot liefhebben vraagt van ons niet ‘liefde’ zoals wij dat verstaan, maar zo lezen we in Deuteromium: heb hen lief, geef hen brood en kleding! Er klonken ook vier bijdragen vanuit de poëzie. Gedichten van Gerrit Achterberg en Anne Vegter over vreemdeling zijn, beiden met een toelichting. Een gedicht van Stef Bos over het van twee kanten komen om elkaar te kunnen ontmoeten. Ook klonk de ‘Jihad van liefde’ van Mohamed El Bachiri, die zijn vrouw verloor bij de aanslagen in het Brusselse Molenbeek in 2016. Ontmoeting, openstaan, ontvankelijk zijn voor de mens die ik zelf had kunnen zijn, of in de woorden van Levinas: ‘De vreemde ander die mij aankijkt en vraagt: doe mij geen kwaad’.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.