Categorie: Terugblik

In een dienst met het thema “Gedragen” herdachten we 8 november de gemeenteleden die ons het afgelopen jaar zijn ontvallen.
Bep van de Sande- Tilroe overleden 21 november 2019, Liesje van Dijke-Wisselink overleden 4 april 2020, Robert Eygenhuysen overleden 7 april 2020, Wijnanda Scheffers- Stoutjesdijk overleden 2 mei 2020, Joop van Enoo overleden 15 juli 2020, Maatje Bergmans- vd Wielen overleden 22 juli 2020, Co van Brouwershaven- Hoogerwerf overleden 3 augustus 2020, Clara van Loon overleden 24 september 2020 en Rinus de Vos overleden 11 oktober 2020.
We herdachten hen door het noemen van hun naam en het voor elk ontsteken van een kaars, die na afloop van de dienst mocht worden meegenomen door aanwezige familieleden.
Muzikale medewerking aan de dienst werd verleend door Dinie en Pieter Eerland, en Lydia Evers, met zang, orgel- en vioolspel. Nu we als kerkgangers niet zelf mogen zingen, is het zeer plezierig om te kunnen luisteren naar, voor ons, nieuwe liederen met onbekende teksten.

Zondag 25 oktober was er een sfeervolle dienst met onze eigen voorganger Franck Ploum. Omdat samenzang niet mogelijk is, werd de muziek en zang verzorgd door Koos Capelle (orgel) en Jan Verswijveren (gitaar en zang). Er klonken mooie liederen van Huub Oosterhuis, die inhoudelijk ook heel goed pasten bij de gesproken teksten. Centraal stond de parabel van de onrechtvaardige rentmeester uit Lukas 16. Jezus stelt in dit verhaal de onrechtvaardigen en aanbidders van de mammon tot voorbeeld. In die zin is het een vreemde parabel, omdat ons met het oog op het koninkrijk van God geen ethisch of moreel gedrag wordt aangereikt. Jezus spreekt dan ook niet over de inhoud, wanneer hij zegt dat de kinderen van het licht te raden moeten gaan bij de kinderen van de mammon, hij spreekt over hun inzet. Zouden de kinderen van het licht net zo veel doorzettingsvermogen en inzet tonen als de mensen die zich druk maken om hun bezit, vermogen of machtspositie, dan zou de wereld er heel anders uitzien. Het koninkrijk van God zou heel wat dichterbij zijn en veel meer zichtbaar zijn in deze wereld. Zoals op veel plekken in de bijbel worden de mammon-god en God – Ik-zal-er-Zijn in dit verhaal tegenover elkaar geplaatst. Je kunt geen twee heren dienen, zegt Jezus. Dat is voor mensen van vandaag best lastig want geloven is steeds meer een privézaak en in de samenleving zijn we overgeleverd aan geldsystemen en oneerlijke handel. Het is heel lastig je daaraan te onttrekken. Ook wij kijken naar wat gunstig is voor onszelf, waar het beste rendement te halen is of de beste hypotheek. Wat er met ons geld gedaan wordt daar zijn we vaak niet zo kritisch op. Gelukkig wel steeds meer. Mammon gaat overigens niet over het bezitten van geld op zichzelf. Het gaat niet over middelen van bestaan, geld voor brood en kleding en onderdak. Mammon gaat over alles wat je meer hebt dan nodig. Dat geeft verantwoordelijkheid, dat vraagt om solidariteit met de armen en de zwaksten. In die zin sloot ook de diaconale collecte voor kinderen in armoede goed aan bij het thema.

Zie ook: Toespraak Franck Ploum van 25 oktober ’20

Deze dienst met Franck Ploum had als thema “Spreken in gelijkenissen”. Beeldende taal kan verhelderend werken, maar kan ook verwarrend zijn. Begrijpen we de beelden die gebruikt worden, en dan met name de onderliggende laag?

Vandaag over: het verhaal van de talenten. Welke betekenis geven we hier aan? In dit verhaal is talent iets wat van buitenaf komt en niet iets wat wij zelf kunnen.

Het is een verhaal over netwerk, geld en macht. Dus over onze wereld hier en nu. Belangrijker dan kennis, of talent, lijkt tegenwoordig een goed netwerk te zijn. Vroeger waas er sprake van een kruiwagen, wanneer iemand vanuit het niets een bepaalde baan kreeg, of een gunst werd verleend. Nu zeggen we: die heeft een goed netwerk. Van een negatief bijtoontje naar een positieve waardering. Het negatieve van netwerk denken openbaart zich wanneer een netwerk zich sluit rond macht, exclusiviteit en uitsluiting.

Helaas gaat het niet over het beloofde land. Voorlopig nog geen Koninkrijk Gods, daarvoor is er door de mens nog veel te doen. Is er dan geen hoop meer? Ja zeker, zolang er mensen zijn die de Stem verstaan en op weg gaan. Zolang er mensen zijn die zich laten roepen, weg laten roepen bij hoe het altijd en overal gaat.

Vanwege de aangescherpte corona-regels was er geen samenzang door de gemeente, wel inspirerend orgelspel van Willie den Hollander en mooie solozang van Helena Biemond.

Zie ook: Toespraak Franck Ploum van 11 oktober ’20

Anders dan anders komen we binnen. Begeleiding bij het zoeken naar een plaats. Uitstraling naar elkaar: ‘fijn om je weer te zien’. Orgelklanken in plaats van pianoklanken uit de Ekklesia van Breda. Een bovengemiddelde opkomst. Ondanks lange rechte rijen en steeds drie lege stoelen voelt het na een half jaar al heel snel weer vertrouwd. Zeker met het zingen van het eerste lied, dat we al zo vaak gezongen hebben als openingslied ‘Vol van verwachting zijn wij gekomen’ en ook zeker met het thema ‘Welkom thuis!’ Wanneer voel jij je welkom? Dat heeft o.a. te maken met veiligheid. Kan ik hier zijn met alles wat ik meebreng? Hoe open staat de ander in de ontmoeting met mij, maar ook : hoe open sta ik in de ontmoeting met de ander? Jezus is in zijn ontmoetingen een teken van tegenspraak. De mensen zijn gewend aan een lange tijd van overheersing. Jezus krijgt het altijd met zijn eigen mensen aan de stok. Zijn ‘mooie woorden’ worden niet concreet gemaakt in het dagelijkse handelen van mensen. We denken terug aan één van de YouTube-uitzendingen waarin Ama Assante, voormalig Tweede Kamerlid werd geciteerd. Zij geeft veel lezingen over racisme en uitsluiting. Zij zegt: ‘het slechtste compliment dat mensen mij kunnen geven na een lezing is te zeggen “wat hebt u mooi gesproken!” Dat klinkt vreemd, maar wat ze bedoelt is dat mooie woorden geen verandering brengen, ze zijn voor een groot deel ongevaarlijk. Iets opvatten als ‘mooie woorden opvatten’ is het buiten jezelf houden. Waar Assante op wacht na een lezing is op mensen die geraakt worden en in beweging komen, in actie, die niet meer verder kunnen met de status quo en zich gaan verzetten. En juist dat ervaart Jezus als tegen-verzet van zijn  eigen mensen. Ze willen hem in een afgrond gooien. Maar hij ontkomt en vertrekt. Dat is de kracht van kwetsbaarheid, dat is de kracht van liefde, dat het niet te bestrijden is. Iedereen weet dat hij het bij het juiste eind heeft, men voelt zich betrapt, hij heeft gelijk. En dan worden mensen boos. Kwaad omdat er iemand is die de vinger op de zere plek legt. De plek die jij in jezelf niet wilt zien, maar waarvan je weet dat die er zit en dat je er eigenlijk iets aan of mee moet doen. De ongrijpbare waarheid wordt vervolgens bestreden met geweld. Of in ons eigen leven met boosheid richting de ander. Bij ‘welkom thuis’ hoort een wederkerig proces van ontmoeting, openheid en de wil tot veranderen. We zijn uitgenodigd om aan de slag te gaan. Meer dan: dat is mooi gesproken. Deze laatste twee zinnen kunnen niet treffender en actueler worden toegelicht dan met woorden uit het begin van de overdenking: “100 zijn er welkom, van de 13.000 in de brandende hel van Moria. 100! Wat een gulheid, een solidariteit, een humaniteit van onze regering. Om je kapot te schamen. 100, en dan volgend jaar wel 100 minder! De zwaksten als politiek uitruilspel. En de voorwaarden waaraan ze moeten voldoen hebben we zo opgesteld, dat er maar 3 mensen van de 13.000 überhaupt voldoen aan de eisen. Ja, we kunnen natuurlijk niet iedereen zomaar binnenlaten en welkom heten. Van een open en gastvrij, solidair land zijn we in enkele decennia verworden tot neoliberale kruideniers levend uit eigen belang.”

Zie ook: Toespraak Franck Ploum van 13 september ’20

Tot slot: een hartelijke groet aan alle lezers.

Ben Hoexum

De zevende en laatste YouTube uitzending rond het Onze Vader op 30 augustus ging over de lofzang, het “Want van u is het koninkrijk…”. Lofzang is voor nuchtere vrijzinnige christenen geen eenvoudige zaak. We houden de touwtjes graag strak in handen en geven ons niet zo maar over aan welk ander mens of welke hogere macht dan ook. In de uitzending werd de geloofsweg van een man verteld, die intrad in een klooster, uittrad, trouwde, zijn vrouw verloor en nu op zijn oude dag eigenlijk niets meer geloofde. Heeft het leven nog zin als er niets of niemand meer is die je leven draagt en betekenis geeft? Veel mensen zullen de weg die deze man heeft afgelegd herkennen. In de vrijzinnigheid zullen de meesten zich eerder betitelen als zoeker, agnost, humanistisch-religieus, dan als rotsvaste gelovige. Maakt dat he leven zinloos en zonder betekenis? Nee, want ondanks alle twijfel en zoeken, kun je wel vast blijven houden aan het oude verhaal en haar richtingwijzers. Dat verhaal gaat immers over dezelfde mensen, die zoeken en niet vinden, die op weg worden gezet en twijfelen, die hopen op betekenis en zin in het dagelijkse leven.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

In de zesde online-uitzending rond het Onze Vader van 23 augustus stond de regel ‘Verlos ons van het kwade’ centraal. De lijn tussen goed en kwaad is vaak flinterdun en loopt dwars door ieder van ons. Onze leugentjes om bestwil, onze oordelen over elkaar. Het vraagt scherpte en inzicht om onderscheid te maken. Ook op wereldschaal zien we dat goede bedoelingen vaak leiden tot groter kwaad dan het kwaad dat men wilde bestrijden. Kijk naar de westerse bemoeienissen in Irak, Afghanistan, Syrië. De hele regio ligt in puin en is voor decennia ontwricht. Hadden de dictators dan in het zadel moeten blijven? Hadden we toe moeten kijken hoe ze eigen volk uithongerden en onderdrukten? Wat is goed en wat is kwaad? Niet alleen de lijn tussen goed en kwaad is dun, ook die tussen slachtoffer en dader. Kijk naar onze eigen geschiedenis. Hoe direct na de Tweede Wereldoorlog collaborateurs zonder proces werden geëxecuteerd en hoe de zogenoemde ‘moffenhoeren’ publiekelijk te schande werden gezet en vernederd. Wie is slachtoffer en wie is dader? Zo moet het in de ekklesia niet zijn zegt de Schrift! Zo doen en laten brengt het visioen van de nieuwe aarde niet dichterbij. Daarom is de gemeente een plek van ontmoeting, lering, vermaning, en gewetensvorming.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

De Duitse bevrijdingstheologe Katharina von Kellenbach ontdekt op haar 13de het grote geheim over haar oom, die in Wit-Rusland verantwoordelijk was voor de dood van 28.000 Joden. In haar familie werd er niet over gesproken. Het lag als een gitzwarte deken over alle familieleden heen. Hoe sluit je vrede met zoveel vergoten bloed? Op onze schouders rust ons voorgeslacht met slavernij en holocaust. Moet jij dit dragen? In kleinere kring kennen we ook de ‘zwijgcultuur’. Herkenbaar voor veel gezinnen en families over bewuste/onbewuste fouten en misstappen. In de geloofsgeschiedenis tot op vandaag kennen we een straffende God en voorbestemming ten goede of ten kwade. Dit tilt mensen niet op en je komt er niet los van. Gaat het niet meer om bewustwording van ‘wie ben ik?’ Goed en kwaad komen van ons zelf. Door gedrag en keuze kunnen we ons van God afwenden, slaan wonden en raken ons zelf kwijt. Jesaja roept de mens op ‘waarom heb jij het zover laten komen?’ Met ‘onze schuld’ zijn wij onderdeel van het systeem van uitbuiting van het zuidelijke halfrond. In mijn eentje kan ik het systeem niet veranderen. Wel kan ik alerte keuzes maken: besteding, consumptie, duurzaamheid, ecologie, eerlijke handel. De meeste mensen deugen schrijft Rutger Bregman en dat spoort met de bijbelse gedachte dat ieder mens ten goede kan keren. Katharina von Kellenbach ging naar een herdenkingsplaats in Minsk en erkende de misdaad van haar oom. In haar theologische werk verdiept zij zich in de joods-christelijke schuldproblematiek. Kunnen wij anders kijken naar misdaden?

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Geef ons dagelijks brood’. Het brood dat als manna uit de hemel regent. Als kind vond ik dit één van de schitterende verhalen uit het Oude Testament. Het is het verhaal van ‘genoeg voor elke dag’. Op de zesde dag is er twee keer zo veel. Eén dag hoeft er niet verzameld te worden. Dan is er tijd en ruimte voor bezinning, reflectie, het scherpen van het geweten. Het volk wordt beproefd en onderwezen in verantwoordelijkheid. Vrijheid blijft staan in verantwoordelijkheid, want het is niet ‘geef mij’, maar ‘geef ons’, het gebed van een gemeenschap om tekeer te gaan tegen hebzucht. Een bezinning ‘wat bid ik?’. Steeds een spiegel van eigen leven van geld, goed en allerlei verworvenheden. Het ‘manna’ is het brood van de onderwijzing, de toegang tot brood en onderwijs voor iedereen wil incarneren in ons leven en dan zullen wapens, hekken en strengere beveiliging niet meer nodig zijn.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

‘Uw wil geschiede’. Velen van ons zijn opgegroeid in het geloof, dat hoe dan ook bij alles wat gebeurt of ons overkomt het de wil van God is. Daarom is het goed om te horen dat Jezus hierin het visioen van een nieuwe wereld wil zijn, een wereld waarin Gods wil wordt gedaan. En dat is een oer-menselijk gevecht. Jezus ervaart dit in de woestijn met verzoekingen en met de zware beproevingen in de hof van Gethsemané. De God van de Bijbel wil bevrijden en hoe vaak staat dit niet haaks op de onvrijheid van de wereld of op onze onderlinge ‘onvrijheden’. In dienst staan van deze bevrijder heeft Jezus ons voorgeleefd. Voor ons een uitdaging, een weg van vertrouwen en geloof om zelf het visioen te worden van een nieuwe aarde.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.

Het zijn de zegeningen van het digitale tijdperk, dat terwijl voorganger Franck met vakantie is, wij kunnen blijven kijken en luisteren naar de opnames. Op deze zondag staan de woorden ‘Uw rijk kome’ centraal. Met deze woorden spreek ik de intentie uit ‘ja, ik wil, ja, ik verlang, laat komen deze wereld anders’. Het was al werkelijkheid volgens Jezus als rechtdoen en liefhebben onder ons wonen. Systemen helpen op te staan of neer te slaan. Waar ben jij slachtoffer, dader, oorzaak, gevolg? Hoe zit het met de verdeling tussen geld en goed? Is het in plaats van behoeden en beheren bepalen en sturen? Kunnen wij in vrede leven als mensen worden opgejaagd? Wij kunnen in een wereld, die niet goed is maar het wel kan worden, kiezen voor stapelen of kiezen voor delen en breken. Die kracht is in ons neergelegd.

Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.