Zondag 19 juli 2020 – Op deze zondag starten de zomerboodschappen over het “Onze Vader”. Vandaag gaat het over ‘Die in de hemel is’. Hemel en aarde zijn zo met elkaar verbonden dat we kunnen zeggen: de hemel zit verborgen in de aarde. ‘Boven’ verlicht, verwarmt en bevrucht ‘beneden’. En dan kan er een ethisch kompas groeien van hopen en verlangen. Van afdalen van hoge tronen en aanraakbaar zijn. Van opstaan uit alles van de tegenstemmen, die gedachten tot zwijgen brengen zoals bijvoorbeeld ‘Afrika is ver weg’. Het bijbelse verhaal wil ons vertellen dat het nieuwe er al is, maar het moet wel opgedolven worden.
Zondag 26 juli – Op deze zondag staan de woorden ‘Uw rijk kome’ centraal. Met deze woorden spreek ik de intentie uit ‘ja, ik wil, ja, ik verlang, laat komen deze wereld anders’. Het was al werkelijkheid volgens Jezus als rechtdoen en liefhebben onder ons wonen. Systemen helpen op te staan of neer te slaan. Waar ben jij slachtoffer, dader, oorzaak, gevolg? Hoe zit het met de verdeling tussen geld en goed? Is het in plaats van behoeden en beheren bepalen en sturen? Kunnen wij in vrede leven als mensen worden opgejaagd? Wij kunnen in een wereld, die niet goed is maar het wel kan worden, kiezen voor stapelen of kiezen voor delen en breken. Die kracht is in ons neergelegd.
Zondag 2 augustus – ‘Uw wil geschiede’. Velen van ons zijn opgegroeid in het geloof, dat hoe dan ook bij alles wat gebeurt of ons overkomt het de wil van God is. Daarom is het goed om te horen dat Jezus hierin het visioen van een nieuwe wereld wil zijn, een wereld waarin Gods wil wordt gedaan. En dat is een oer-menselijk gevecht. Jezus ervaart dit in de woestijn met verzoekingen en met de zware beproevingen in de hof van Gethsemané. De God van de Bijbel wil bevrijden en hoe vaak staat dit niet haaks op de onvrijheid van de wereld of op onze onderlinge ‘onvrijheden’. In dienst staan van deze bevrijder heeft Jezus ons voorgeleefd. Voor ons een uitdaging, een weg van vertrouwen en geloof om zelf het visioen te worden van een nieuwe aarde.
Zondag 9 augustus – ‘Geef ons dagelijks brood’. Het brood dat als manna uit de hemel regent. Als kind vond ik dit één van de schitterende verhalen uit het Oude Testament. Het is het verhaal van ‘genoeg voor elke dag’. Op de zesde dag is er twee keer zo veel. Eén dag hoeft er niet verzameld te worden. Dan is er tijd en ruimte voor bezinning, reflectie, het scherpen van het geweten. Het volk wordt beproefd en onderwezen in verantwoordelijkheid. Vrijheid blijft staan in verantwoordelijkheid, want het is niet ‘geef mij’, maar ‘geef ons’, het gebed van een gemeenschap om tekeer te gaan tegen hebzucht. Een bezinning ‘wat bid ik?’. Steeds een spiegel van eigen leven van geld, goed en allerlei verworvenheden. Het ‘manna’ is het brood van de onderwijzing, de toegang tot brood en onderwijs voor iedereen wil incarneren in ons leven en dan zullen wapens, hekken en strengere beveiliging niet meer nodig zijn.
Zondag 16 augustus – De Duitse bevrijdingstheologe Katharina von Kellenbach ontdekt op haar 13de het grote geheim over haar oom, die in Wit-Rusland verantwoordelijk was voor de dood van 28.000 Joden. In haar familie werd er niet over gesproken. Het lag als een gitzwarte deken over alle familieleden heen. Hoe sluit je vrede met zoveel vergoten bloed? Op onze schouders rust ons voorgeslacht met slavernij en holocaust. Moet jij dit dragen? In kleinere kring kennen we ook de ‘zwijgcultuur’. Herkenbaar voor veel gezinnen en families over bewuste/onbewuste fouten en misstappen. In de geloofsgeschiedenis tot op vandaag kennen we een straffende God en voorbestemming ten goede of ten kwade. Dit tilt mensen niet op en je komt er niet los van. Gaat het niet meer om bewustwording van ‘wie ben ik?’ Goed en kwaad komen van ons zelf. Door gedrag en keuze kunnen we ons van God afwenden, slaan wonden en raken ons zelf kwijt. Jesaja roept de mens op ‘waarom heb jij het zover laten komen?’ Met ‘onze schuld’ zijn wij onderdeel van het systeem van uitbuiting van het zuidelijke halfrond. In mijn eentje kan ik het systeem niet veranderen. Wel kan ik alerte keuzes maken: besteding, consumptie, duurzaamheid, ecologie, eerlijke handel. De meeste mensen deugen schrijft Rutger Bregman en dat spoort met de bijbelse gedachte dat ieder mens ten goede kan keren. Katharina von Kellenbach ging naar een herdenkingsplaats in Minsk en erkende de misdaad van haar oom. In haar theologische werk verdiept zij zich in de joods-christelijke schuldproblematiek. Kunnen wij anders kijken naar misdaden?
Zondag 23 augustus – In de zesde online-uitzending rond het Onze Vader van 23 augustus stond de regel ‘Verlos ons van het kwade’ centraal. De lijn tussen goed en kwaad is vaak flinterdun en loopt dwars door ieder van ons. Onze leugentjes om bestwil, onze oordelen over elkaar. Het vraagt scherpte en inzicht om onderscheid te maken. Ook op wereldschaal zien we dat goede bedoelingen vaak leiden tot groter kwaad dan het kwaad dat men wilde bestrijden. Kijk naar de westerse bemoeienissen in Irak, Afghanistan, Syrië. De hele regio ligt in puin en is voor decennia ontwricht. Hadden de dictators dan in het zadel moeten blijven? Hadden we toe moeten kijken hoe ze eigen volk uithongerden en onderdrukten? Wat is goed en wat is kwaad? Niet alleen de lijn tussen goed en kwaad is dun, ook die tussen slachtoffer en dader. Kijk naar onze eigen geschiedenis. Hoe direct na de Tweede Wereldoorlog collaborateurs zonder proces werden geëxecuteerd en hoe de zogenoemde ‘moffenhoeren’ publiekelijk te schande werden gezet en vernederd. Wie is slachtoffer en wie is dader? Zo moet het in de ekklesia niet zijn zegt de Schrift! Zo doen en laten brengt het visioen van de nieuwe aarde niet dichterbij. Daarom is de gemeente een plek van ontmoeting, lering, vermaning, en gewetensvorming.
Zondag 30 augustus – De zevende en laatste YouTube uitzending rond het Onze Vader op 30 augustus ging over de lofzang, het “Want van u is het koninkrijk…”. Lofzang is voor nuchtere vrijzinnige christenen geen eenvoudige zaak. We houden de touwtjes graag strak in handen en geven ons niet zo maar over aan welk ander mens of welke hogere macht dan ook. In de uitzending werd de geloofsweg van een man verteld, die intrad in een klooster, uittrad, trouwde, zijn vrouw verloor en nu op zijn oude dag eigenlijk niets meer geloofde. Heeft het leven nog zin als er niets of niemand meer is die je leven draagt en betekenis geeft? Veel mensen zullen de weg die deze man heeft afgelegd herkennen. In de vrijzinnigheid zullen de meesten zich eerder betitelen als zoeker, agnost, humanistisch-religieus, dan als rotsvaste gelovige. Maakt dat het leven zinloos en zonder betekenis? Nee, want ondanks alle twijfel en zoeken, kun je wel vast blijven houden aan het oude verhaal en haar richtingwijzers. Dat verhaal gaat immers over dezelfde mensen, die zoeken en niet vinden, die op weg worden gezet en twijfelen, die hopen op betekenis en zin in het dagelijkse leven.
Alle uitzendingen zijn nog steeds terug te kijken en blijven beschikbaar op YouTube – Ekklesia Breda.
